Szkarlatyna – przyczyny, objawi i przebieg

Szkarlatyna zwana inaczej płonicą, to choroba występująca głównie u dzieci w wieku przedszkolnym. W okresie przedwojennym stanowiła jedną
z najczęściej występujących chorób okresu dziecięcego, o dosyć wysokiej śmiertelności i nie najlepszych rokowaniach ? aż 25 procent spośród zachorowań kończyło się bowiem zgonem pacjenta. Obecnie rokowania oceniane są na ogół jako pomyślne, głównie dzięki szybkiemu wdrożeniu antybiotykoterapii.
Ostatnią epidemię płonicy w Polsce odnotowano w 1995 roku. Wystąpiło wtedy ponad 26 tysięcy zachorowań na terenie całego kraju, głownie wśród dzieci czteroletnich i sześcioletnich. Hospitalizowanych musiało zostać około 1,1 procenta chorych, a zgonów nie odnotowano.

Co powoduje szkarlatynę i jakie są jej objawy?

Płonicę wywołuje paciorkowiec z grupy A, obecny w jamie nosowo ? gardłowej. Wytwarza on aż 40 egzotoksyn, które odpowiadają za rozprzestrzenianie się zakażenia w całym organizmie.
Do głównych objawów zakażenia należą:

• wysoka gorączka, pojawiająca się niespodziewanie –  wynosząca aż do 40 stopni,
• intensywny ból głowy,
• uczucie rozbicia,
• bóle brzucha przypominające objawy zatrucia pokarmowego,
• wymioty,
• ból gardła spowodowany anginą o różnym stopniu nasilenia,
• powiększenie węzłów chłonnych w okolicy szyi pacjenta,
• język pokryty białym nalotem, później przybierający barwę malinową ? czerwony nalot na języku nie występuje jednak u wszystkich spośród chorych,
• wysypka pojawiająca się razem z gorączką lub około 24 godziny po jej wystąpieniu,
• wysypka mająca postać drobnych, czerwonych plam,
• plamy pojawiające się na piersiach, pośladkach, brzuchu, tułowiu, w zgięciach łokci oraz kolan i na policzkach,
• charakterystyczna dla szkarlatyny jest bladość tzw. trójkąta Fiłatowa ? wysypka omija skórę wokół ust i nosa tworząc charakterystyczny wzór bladego trójkąta.
• łuszczenie naskórka po ustąpieniu wysypki ? najintensywniej na podeszwach stóp oraz wnętrzu dłoni.

W nielicznych przypadkach szkarlatyna może przebiegać wyjątkowo toksycznie, uszkadzając mięsień sercowy przez spowodowanie jego zapalenia. Toksyny mogą ponadto uszkodzić śledzionę oraz wątrobę, powodując ich powiększenie. Znane są także przypadki poważnych uszkodzeń nerek. W skrajnych przypadkach płonica może doprowadzić do posocznicy, a w skutek jej, do śmierci chorego.

Jak leczyć szkarlatynę?

Nawet podczas lekkiego w przebiegu zachorowania na szkarlatynę, konieczne jest podanie antybiotyku ? przeważnie doustnych preparatów z grupy penicylin, a także pozostanie chorego w łóżku. Wskazane jest:

• przyjmowanie sporej ilości płynów, głównie wody,
• przyjmowanie antybiotyku w określonych porach, tak by utrzymywało się we krwi odpowiednie jego stężenie przez cały okres terapii,
• bezwzględnie należy dokończyć przyjmowanie zapisanych medykamentów ? nawet, gdy objawy choroby wycofały się przez zakończeniem leczenia,
• zaleca się również prowadzenie oszczędnego trybu życia przez okres około miesiąca po wyleczeniu.